Cao huyết áp vô căn nguyên phát có nguy hiểm không?

Cao huyết áp vô căn là tình trạng cao huyết áp không thể xác định rõ nguyên nhân gây ra bệnh. Bởi vậy mà việc điều trị gặp nhiều khó khăn, nguy cơ biến chứng cao gây ảnh hưởng rất nhiều tới sức khỏe.

☛ Tham khảo trước: Cao huyết áp – triệu chứng, nguyên nhân, cách điều trị

Cao huyết áp vô căn nguyên phát là gì?

Cao huyết áp vô căn nguyên phát hay gọi gắn ngọn cao huyết áp vô căn là tình trạng cao huyết áp không xác định rõ được nguyên nhân gây bệnh.

Huyết áp được xác định bằng lượng máu bơm vào tim và sự đáp ứng lưu lượng máu đó bên trong động mạch. Nếu máu bơm vào tim quá nhiều sẽ khiến cho động mạch thu hẹp lại, gây ra huyết áp cao.

Các cơ quan trong cơ thể đều cần oxy để duy trì sự sống. Oxy được vận chuyển tới các cơ quan thông qua máu. Khi tim đập sẽ tạo ra áp lực đẩy máu qua hệ thống các động mạch cùng tĩnh mạch hình ống( còn được gọi là các mạch máu và mao mạch).

Thực tế người ta chia cao huyết áp vô căn thành cao huyết áp vô căn nguyên phát( không xác định rõ nguyên nhân) và cao huyết áp vô căn thứ phát( có nguyên nhân gây bênh, chủ yếu là bệnh thận). Tỷ lệ cao huyết áp vô căn nguyên phát là phổ biến, chiếm tới 95% trên tổng số ca huyết áp cao chính vì vậy khi nói đến cao huyết áp vô căn thì người ta đều nghĩ đến cao huyết áp vô căn nguyên phát.

Các nguy cơ tiềm ẩn dẫn đến tăng huyết áp vô căn:

Các chuyên gia y tế nhận định yếu tố di truyền đóng vai trò nhất định đối với tình trạng tăng huyết áp vô căn. Ngoài ra, cũng cần lưu ý thêm một số yếu tố tiềm ẩn khác như:

• Thói quen ăn mặn, nhiều muối: Ăn mặn khiến cơ thể tích nước, điều nay gây áp lực lên thành mạch và gây tăng huyết áp.
• Thừa cân béo phì: Cơ thể tích tụ quá nhiều mỡ sẽ chèn ép vào các cơ quan tim mạch, ảnh hưởng đến quá trình vận chuyển máu, áp lực lên thành mạch theo đó cũng tăng cao dẫn đến chỉ số huyết áp tăng dần và vượt mức cho phép.
• Tiền sử gia đình: Tăng huyết áp vô căn có xu hướng di truyền. Do đó, nếu người thân trong gia đình bạn có tiền sử mắc cao huyết áp vô căn thì bạn cũng có nguy cơ mắc căn bệnh này.
• Tuổi tác: Theo thời gian cơ thể con người sẽ già đi, kéo theo đó thì mạch máu mất đi sự đàn hồi, từ đó làm tăng huyết áp. Thực tế cho thấy, những người ngoài 60 có tỷ lệ mắc cao huyết áp vô căn nguyên phát nhiều hơn.
• Stress, căng thẳng kéo dài: Căng thẳng quá mức tác động lên hệ thần kinh, kích thích tuyến thượng thận giải phóng hormone adrenaline và cortisol – đây là 2 hormone làm tăng nhịp tim, co mạch máu. Vì vậy, nguy cơ mắc cao huyết áp vô căn cũng tăng theo từ đó.
• Lười vận động thể chất: Thói quen lười vận động cũng là một trong những nguyên nhân gây thừa cân béo phì. Vì vậy, chúng cũng được xếp vào nhóm yêu tố nguy cơ dẫn đến cao huyết áp vô căn.
• Uống rượu bia: Uống nhiều bia dẫn đến các rối loạn chuyển hoá mỡ, đường, acid uric, béo bụng, tăng cân khó kiểm soát. Đây đều là những yếu tố nguy cơ gây ra cao huyết áp vô căn.
• Hút thuốc lá: Nicotin có trong khói thuốc lá làm kích thích sản sinh adrenaline, khiến tim đập nhanh, gây huyết áp cao.

Triệu chứng của cao huyết áp vô căn nguyên phát

Phần lớn cao huyết áp vô căn không xuất hiện các biểu hiện hay dấu hiệu cụ thể để người bệnh có thể nhận biết. Cho tới khi khám sức khỏe tổng quan hoặc khám một bệnh lý nào đó vô tình phát hiện ra huyết áp cao. Tăng huyết áp vô căn có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi từ trẻ nhỏ cho tới tuổi già, bởi vậy bạn không nên chủ quan và thiếu theo thõi tình trạng sức khỏe cá nhân.

Một số triệu chứng có thể xảy ra nếu tình trạng huyết áp vô căn của bạn đã trở nên nặng:

• Thở nông
• Đánh trống ngực, khó thở, tim đập nhanh
• Hoa mắt, chóng mặt, ù tai, đau đầu
• Mặt đỏ, buồn nôn
• Tiểu máu
• Mất ngủ

☛ Bài viết đầy đủ: Cách nhận biết sớm triệu chứng cao huyết áp

Cao huyết áp vô căn có nguy hiểm không?

Như ở trên đã dẫn, cao huyết áp vô căn không có triệu chứng nhận biết cụ thể và không rõ nguyên nhân gây ra. Bởi vậy mà không nhiều người tự biết được mình bị cao huyết áp vô căn. Chính vì thế, cao huyết áp vô căn là căn bệnh nguy hiểm, nếu không kịp thời điều trị có thể gây ảnh hưởng tới sức khỏe và dẫn đến các biến chứng nguy hiểm.

Những biến chứng nguy hiểm có thể gặp phải của cao huyết áp vô căn:

• Suy tim: Tim phải làm việc quá sức để bơm máu đi nuôi cơ thể, lâu ngày khiến tim bị to ra và yếu đi.
• Suy thận: Các mạch máu trong thận bị hẹp lại gây suy thận.
• Đột quỵ, nhồi máu cơ tim: Nguy cơ xơ vữa động mạch ở người bị tăng huyết áp rất cao. Thành mạch bị xơ cứng có thể dẫn đến đột quỵ, đau tim, nhồi máu cơ tim.
• Phình động mạch: Huyết áp cao có thể gây phình động mạch, dẫn đến chảy máu nội bộ, đe dọa tính mạng.
• Biến chứng não: Xuất huyết não, nhồi máu não, mất trí nhớ do động mạch bị thu hẹp.
• Hội chứng chuyển hóa: Bao gồm các tình trạng: rối loạn chuyển hóa của cơ thể như tăng nồng độ insulin, tăng số đo vòng eo, tích tụ nhiều mỡ thừa, giảm HDL-C…
• Xuất huyết võng mạc: Các mạch máu trong mắt bị vỡ, gây ra nhiều vấn đề về thị lực, nguy hiểm hơn có thể dẫn tới mất hoàn toàn thị lực( mù lòa).

☛ Tìm hiểu chi tiết: Biến chứng khó lường của cao huyết áp

Phương pháp chẩn đoán cao huyết áp vô căn nguyên phát

Cao huyết áp vô căn nguyên phát được chẩn đoán bằng cách đo huyết áp. Thao tác đo được tiến hành bằng máy đo huyết áp, hay còn được gọi là huyết áp kế hoặc thiết bị đo huyết áp.

• Việc đo huyết áp cần đảm bảo một số tiêu chuẩn cùng vài lưu ý để cho ra kết quả chính xác nhất:
• Trước 2h khi đo huyết áp, tuyệt đối không sử dụng cà phê, chất kích thích như rượu bia, thuốc lá.
• Không đo huyết áp khi ăn quá nó hoặc bụng đáng đói
• Ngồi nghỉ ngơi, thư giãn tinh thần khoảng 10 phút trước khi đó huyết áp
• Tứ thế đo huyết áp: Có thể nằm thả lỏng hoặc ngồi dựa lưng vào ghế, duỗi thẳng cánh tay, khuỷu tay ngang với tim.
• Đo huyết áp ở cả hai cánh tay, đo hai lần khác nhau và mỗi lần cách nhau 15 phút để cho được kết quả chính xác nhất.
• Ghi chép kết quả sau mỗi lần đo để trao đổi với bác sĩ nếu thấy dấu hiệu huyết áp không ổn định.

☛ Xem chi tiết: Chẩn đoán huyết áp cao chính xác

Khi bị tăng huyết áp vô căn nguyên phát thì nên làm gì?

Khi bạn gặp phải cơn cao huyết áp vô căn cấp tính:

• Trước hết, bạn cần thả lỏng cơ thể và nghỉ ngơi trong 15 phút. Sau đó đo huyết áp, nếu thấy không an tâm bạn có thể uống thuốc mà bác sĩ đã kê đơn.
• Hít thở đều, giữ tâm lý ổn định, không nên xúc động, không nói chuyện nhiều.
• Cần lưu ý rằng: Một số thông tin đưa ra việc bạn hãy uống nước gừng, nước chanh, đồ ăn có đường lúc này. Tuy nhiên điều này không đúng, những cách này không giúp huyết áp của bạn giảm xuống mà thậm còn có thể khiến cao thêm.
• Theo dõi huyết áp nếu sau khi nghỉ ngơi mà vẫn không giảm bớt, cần phải tới bệnh viện để được xử trí kịp thời, tránh biến chứng nguy hiểm.

Điều trị tăng huyết áp vô căn như thế nào?

Tăng huyết áp vô căn do không xác định được chính xác nguyên nhân, do đó việc điều trị cũng gặp nhiều khó khăn, đôi khi chỉ có thể khắc phục triệu chứng mà không giải quyết được triệt để vấn đề.

Trường hợp cao huyết áp vô căn nhẹ

Tăng huyết áp vô căn nhẹ có thể không cần điều trị bằng thuốc, bác sĩ sẽ đưa ra những gợi ý thay đổi lối sống cũng như cách phòng ngừa tăng huyết áp đột ngột, nguy cơ phát triển bệnh tim mạch…

Nếu bạn bị tăng huyết áp, bác sĩ sẽ khuyến nghị thay đổi thói quen sống lành mạnh hơn, ví dụ như:

• Siêng vận động, tập thể dục đều đặn ít nhất 30 phút mỗi ngày.
• Giữ cân nặng hợp lý, giảm cân nếu béo phì.
• Bỏ hút thuốc, hạn chế tiêu thụ caffeine, các chất kích thích.
• Hạn chế sử dụng chất uống chứa cồn.
• Kiểm soát căng thẳng, dành nhiều thời gian hơn để thả lỏng, thư giãn đầu óc.
• Hạn chế hấp thụ natri. Đồng thời, bổ sung nguồn thực phẩm giàu kali và chất xơ để tăng cường sức khỏe cho tim.

☛ Tham khảo thêm: Người cao huyết áp nên ăn gì, kiêng gì?

Trường hợp cao huyết áp vô căn nặng

Huyết áp tăng đồng nghĩa với nguy cơ phát triển thành bệnh tim mạch trong 10 năm tới là trên 20%, tỷ lệ khá cao.

Một trong những cách điều trị tăng huyết áp là sử dụng thuốc kết hợp thay đổi lối sống, bác sĩ sẽ thăm khám và chỉ định nhiều loại thuốc khác nhau đến khi cơ thể người bệnh chấp nhận thuốc điều trị cao huyết áp phù hợp:

• Thuốc ức chế Beta: Có tác dụng làm giãn động mạch và giúp tim đập chậm hơn, ít gây áp lực lên tim. Hiệu quả của thuốc là làm giảm áp lực máu bơm qua động mạch ở mỗi nhịp tim và chặn một số nội tiết tố trong cơ thể khiến huyết áp tăng.
• Thuốc lợi niệu: Một trong những nguyên nhân gây ra bệnh cao huyết áp là do lượng muối cao và lượng chất dịch trong cơ thể bị dư thừa. Thuốc lợi niệu điều trị tăng huyết áp có tác dụng đào thải muối và lượng chất dịch dư ra ngoài cơ thể qua đường nước tiểu, giúp hạ áp lực lưu lượng máu;
• Chất gây ức chế men chuyển và thụ thể Angiotensin: Angiotensin là hóa chất khiến thành động mạch và mạch máu co hẹp lại. Thuốc có tác dụng ức chế men chuyển sinh chất angiotensin ngăn không cho cơ thể sản sinh quá nhiều loại hóa chất này, nhờ đó mà giúp giảm áp lực máu và mạch máu giãn. Nhóm thuốc ức chế thụ thể Angiotensin ngăn không cho chất Angiotensin gắn vào các thụ thể của nó gây ra tác động co mạch.
• Thuốc chặn Canxi: Loại thuốc điều trị tăng huyết áp này có tác dụng chặn 1 số gốc canxi thâm nhập vào cơ tim làm giảm áp lực từ tim và giảm chỉ số huyết áp.
• Thuốc chặn Alpha-2: Thuốc này có tác dụng giảm huyết áp và giãn mạch máu. Cơ chế của loại thuốc này là làm thay đổi xung thần kinh mà gây co mạch máu, từ đó làm thư giãn mạch máu và giúp hạ huyết áp hiệu quả.

☛ Tìm đọc kỹ tại: Thuốc huyết áp cao uống lúc nào, uống như thế nào mới đúng?

Trường hợp cao huyết áp vô căn trầm trọng

Nếu tăng huyết áp trầm trọng, huyết áp đạt đến 180/110 mmHg là báo hiệu vô cùng nguy hiểm, bệnh nhân cần chuyển sang chuyên khoa để điều trị. Điều trị chuyên khoa sẽ giúp bạn khắc phục bệnh, giảm tối đa những biến chứng nguy hiểm làm tổn thương tim mạch và não bộ.

Lưu ý khi điều trị tăng huyết áp vô căn

Bệnh nhân tăng huyết áp, đặc biệt là những người đã có tiền sử huyết áp cao cần tuân thủ nghiêm ngặt mọi chỉ dẫn của bác sĩ về sử dụng thuốc, chế độ ăn uống và làm việc. Không được tự ý ngừng dùng thuốc điều trị khi thấy huyết áp tạm thời trở lại bình thường mà không có ý kiến của bác sĩ.